Zajedno sa parlamentarnim izborima 24. aprila
održaće se i redovni izbori u 15 gradskih opština u gradu Beogradu i vanredni
izbori u GO Zemun i Voždovac čiji su predsednici podneli ostavke u toku
prethodnog meseca da bi se istog dana glasalo i u tim gradskim opštinama.
Istovremeno održavanje parlamentarnih i lokalnih izbora (izbori za gradske
opštine) će doneti efekat veće izlaznosti na izbore na nivou gradskih opština. To
je više nego jasno ukoliko se pogleda izlaznost na izborima za gradske opštine
kada su oni održavani odvojeno od republičkih (primeri GO Zemun i GO Voždovac):
|
|
2009
|
2013
|
|
Zemun
|
35,75%
|
32,5%
|
|
Voždovac
|
35,05
|
36%
|
Osim
pozitivnog efekta na izlaznost birača, čime se bar posredno daje veći legitimitet
izabranim predstavnicima u gradskim opštinama i ušteda u budžetima, istovremeno
održavanje parlamentarnih i lokalnih izbora je duboko pogrešno sa više strana.
Međutim,
poenta ovog teksta nije u izlaznosti birača i spajanju parlamentarnih i
lokalnih izbora, već sam kontekst izbora na nivou gradskih opština u Beogradu.
Da se podsetimo, gradske opštine nisu jedinice lokalne samouprave. Grad Beograd
ima 17 gradskih opština koje osniva Grad i koje vrše poslove iz nadležnosti
Grada prema Statutu. Više puta sam pisao
o tome da su gradske opštine kakve postoje danas u Beogradu potpuno nefunkcionalne,
odnosno da je grad Beograd i dalje više nego centralizovan (videti tekstove:
ovde
i ovde)
kada se radi o nadležnostima i poslovima
koje obavlja. Sa druge strane, grad je politički decentralizovan
(decentralizacija odlučivanja) kroz postojanje gradskih opština koje imaju
svoje izbore, političke predstavnike i svoje izvršne vlasti. O efektima
decentralizacije odlučivanja sam takođe pisao više puta i jasno je da ona ne
služi svojoj svrsi. Iako bi trebalo da građani makar na nivou svojih gradskih
opština budu predstavljeni u institucijama gradskih opština, da postoji veza
između građana i odbornika, građana i predsednika opština ona ne postoji.
Istraživanja sprovedena 2014. i 2015. godine su to nedvosmisleno pokazala (Videti:
Stojanović; Jović, 2014; Stojanović, 2014a; Stojanović, 2016). Dovoljno je videti rezultate istraživanja i
reći da građani u beogradskim gradskim opštinama većinski ne znaju ni kako im
se zove predsednik opštine, kao i da su daleko manje zainteresovani za politiku
u svojim gradskim opštinama nego za republičku politiku.
Kada
govorimo o izborima u gradskim opštinama u Beogradu potrebno je da znamo dve
stvari:
1.
Vladajuća (na nivou
republike i na nivou grada) Srpska
napredna stranka je u izbornim kampanjama na oba nivoa u 2014. godini obećala
decentralizaciju Beograda. „Najavili su izmenu Statuta grada Beograda kojim
bi više novca ostajalo gradskim opštinama, a da bi se to postiglo oni su
najavili izmenu paketa zakona poput Zakona o planiranju i izgradnji, Zakona o
javnim preduzećima, Zakona o gradu Beogradu i pre svega Zakona o lokalnoj
samoupravi ne bi li gradske opštine
dobile status jedinica lokalne samouprave“ (Stojanović, 2014b: 184). Gradska
vlast na čelu sa gradonačelnikom Sinišom Malim i gradskim menadžerom Goranom
Vesićem je najavila i radila na izradi izmena Zakona o
glavnom gradu (koji je predat nadležnom Ministarstvu za državnu upravu i
lokalnu samoupravu - link).
Kao što se vidi iz linkovanih vesti – na novom zakonu se radilo u maju i junu,
predlog je predat ministarstvu u julu. Bez javne rasprave, bez konsultacija sa
građanima i stručnjacima. Kao što vidimo iz vesti, gradski menadžer je
najavio usvajanje zakona i izradu novog Statuta grada Beograda najkasnije do
novembra meseca. Zakon do danas nije bio na dnevnom redu Narodne skupštine.
A nas za 43 dana očekuju izbori u svim gradskim opštinama.
2.
Nakon što sam čuo za najavu
da će se menjati Zakon o glavnom gradu ispred profesionalnog udruženja Grupa za analizu i kreiranje javnih politika sam
izradio predlog javne politike za reformu političkih institucija u gradu
Beogradu i u gradskim opštinama kako bi se rešili svi problemi utvrđeni i
dokazani u istraživanjima 2014. i 2015. godine. (Predlog javne politike pogledajte ovde,
a sažetak ovde.
Ovde su prikazani svi ključni rezultati dobijeni u istraživanjima. Medijsko predstavljanje
politike možete videti ovde).
Ključni problemi u
funkcionisanju grada Beograda
i gradskih opština
jesu potpuna nepersonalizovanost gradske/opštinske politike
(odsustvo bilo kakve
političke predstavljenosti građana – veze između građana i izabranih
predstavnika), odsustvo učešća građana i dominacija političkih partija i njenih
lidera.
Nijedan od predloga nije naišao na odobrenje
onih koji su o tome odlučivali. Mada, s obzirom da i pored najava i obećanja nije
izmenjen nijedan zakon koji se tiče gradskih opština, kada danas posmatramo sve
– nije tako mnogo ni bitno. Ključna
stvar je što smo došli do redovnih izbora na nivou gradskih opština, a da ništa
nije promenjeno.
Hronološki gledano:
1.
U izbornoj kampanji
2014. SNS je najavio izmene zakona (o glavnom gradu, o lokalnoj samoupravi,
itd.) sa ciljem da gradske opštine dobiju status jedinica lokalne samouprave i
da se poslovi grada Beograda decentralizuju.
2.
U maju i junu 2015.
godine je gradski menadžer radio (samo) na predlogu izmena Zakona o glavnom
gradu.
3.
U julu 2015. godine je
predlog izmena Zakona o glavnom gradu predat nadležnom ministarstvu i
najavljene su izmene zakona i Statuta grada Beograda za novembar 2015. godine.
Ove izmene nisu podrazumevale izmenu institucija o izboru odbornika i predsednika gradske
opština.
4.
Mart je mesec 2016.
godine, izbori u svim gradskim opštinama će se održati 24. aprila.
5.
Građani će glasati na
izborima na nivou gradskih opština u nepromenjenim okolnostima. Nisu izmenjeni
ni Zakon o glavnom gradu, ni Zakon o lokalnoj samoupravi, ni Statut grada
Beograda. Gradske opštine nisu dobile status jedinica lokalne samouprave.
Građani će glasati za partijske liste, bez ikakve personalizacije izbora.
6.
Nakon izbora, politika
na nivou gradskih opština će ostati duboko nepersonalizovana i potpuno otuđena
od građana. I dalje nećemo imati bilo kakvu vezu između građana i izabranih
odbornika, predsednika opština ili članova veća. I dalje građani neće znati ni kako
im se zove predsednik gradske opštine.
Kampanje dolaze i prolaze, obećanja se nižu, godine prolaze,
problemi ostaju i postaju sve dublji. Izbori na nivou gradskih opština ostaju besmisleni za građane kao i do sada. Za partije su bitni jer će se neki kadrovi smestiti u opštinske fotelje.
Stojanović, Boban (2014a), “Lokalna demokratija u Srbiji – stanje i
perspektive”, u: Srpska politička misao, God. 21, Vol. 45 (Br. 3/2014),
Beograd: Institut za političke studije, str. 75 – 92. (link)
Stojanović, Boban; Jović, Nikola (2014), “Decentralizacija odlučivanja
u gradu Beogradu – stavovi građana o učinkovitosti”, u: Politička revija,
God. 26, Vol. 42 (Br. 4/2014), Beograd: Institut za političke studije,
str. 97 – 116. (link)
Stojanović, Boban (2014b), “Partijski predlozi javnih politika na
izborima 2014. godine”, u: Jovanović, Milan; Vučićević, Dušan (ur.), Izbori
u Srbiji 2014. godine: Politička rokada, Beograd: Institut za političke
studije, str. 177 – 201. (link)
Stojanović, Boban (2016),
Socijalni profili političkih
funkcionera u gradskim
opštinama u Beogradu i gradu Beogradu. Rukopis.
Predlog javne politike: Reforma političkih institucija u gradu Beogradu i
gradskim opštinama http://www.gajp.org/wp-content/uploads/2015/07/REFORMA-POLITIČKIH-INSTITUCIJA-U-GRADU-BEOGRADU-I-GRADSKIM-OPŠTINAMA.pdf
Sažetak javne politike: Reforma političkih institucija u gradu Beogradu i
gradskim opštinama http://www.gajp.org/wp-content/uploads/2015/07/Sažetak-REFORMA-POLITIČKIH-INSTITUCIJA-U-GRADU-BEOGRADU-I-GRADSKIM-OPŠTINAMA.pdf
No comments:
Post a Comment